Iedereen heeft recht op een normaal leven. Dit staat ook wel bekend als bestaanszekerheid of een behoorlijke levensstandaard. Dat betekent dat je in je basisbehoeften kunt voorzien. Daar valt bijvoorbeeld onder: toegang hebben tot een woning, zorg en onderwijs. In Caribisch Nederland staat bestaanszekerheid echter onder grote druk. De hoge kosten van het leven zijn hierbij een groot probleem. Zo is het vinden van een betaalbare woning moeilijk. Ook zijn de hulpmiddelen van de overheid voor sociale zekerheid niet op dezelfde manier geregeld als in Europees Nederland. Een ander probleem is de beperkte toegang tot openbaar vervoer op de eilanden. Op deze pagina gaan we dieper in op deze punten en hoe het beter kan. 

Invoering sociaal minimum 2024 niet genoeg

Op 1 juli 2024 is het sociaal minimum ingevoerd in Caribisch Nederland. Dat is het minimale bedrag dat iemand moet hebben om te kunnen zorgen voor de eerste levensbehoeften. Sinds 1 juli 2024 is ook het wettelijk minimumloon aangepast op de eilanden om bij dit sociale minimum te passen. Dat betekent dat iemand minimaal dat bedrag per maand moet verdienen. Het College is blij met de invoering hiervan en heeft hier lange tijd om gevraagd. Maar de regering moet meer actie ondernemen. 

Minder hulp van de overheid

Voorzieningen voor sociale zekerheid spelen een belangrijke rol in het bestrijden van armoede. Deze regelingen bieden hulp aan mensen om voor levensbehoeften te betalen. Voorbeelden hiervan zijn: 

  • Kinderbijslag en kindgebonden budget. Kinderbijslag is een maandelijks bedrag voor mensen die een kind tot 18 jaar hebben. Het kindgebonden budget is een toevoeging hierop voor bepaalde gezinnen die minder te besteden hebben. 

  • Arbeidsongeschiktheidsverzekering: maandelijks bedrag voor als iemand niet meer kan werken door ziekte of een ongeluk. 

  • Bijstandsuitkering: maandelijks bedrag voor mensen die niet genoeg verdienen om alles te kunnen betalen.  

Ook zijn sociale verzekeringen belangrijk, zoals de AOW (Algemene Ouderdomswet) en WW (Werkloosheidswet). Daar betalen werknemers zelf voor, zodat ze inkomen krijgen na hun pensioen of als ze hun baan verliezen. 

Inwoners van Caribisch Nederland hebben echter geen toegang tot dezelfde hulpmiddelen als in Europees Nederland. Zo is er bijvoorbeeld geen WW en geen kindgebonden budget op de eilanden. Verder zijn er ook grote verschillen bij het omgaan met arbeidsongeschiktheid. Terwijl juist deze voorzieningen en verzekeringen nodig zijn om armoede in Caribisch Nederland tegen te gaan. Het minimumloon is voor vele gezinnen niet voldoende om van rond te komen.  

Recht op huisvesting op alle drie de eilanden onder druk

Voor veel inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba is het daarnaast erg moeilijk om een betaalbare woning te vinden. Daardoor komt het recht op huisvesting in gevaar. Er zijn plannen om meer woningen te bouwen, maar die lopen vaak vertraging op. Meer concrete stappen zijn nodig om voor genoeg betaalbare woningen te zorgen. 

Tegelijkertijd gelden in Caribisch Nederland nog niet alle huursubsidies die wel in Europees Nederland gelden. Juist voor mensen met een lager inkomen zijn huursubsidies die ze van de overheid krijgen een belangrijke bijdrage aan hun huur. Daardoor houden zij meer geld over voor andere behoeften.  

Meer openbaar vervoer nodig

Op de eilanden is weinig tot geen openbaar vervoer. Zo is op Bonaire en Sint Eustatius helemaal geen openbaar vervoer beschikbaar. Op Saba is nu een tijdelijk project bezig om openbaar vervoer te testen op het eiland.  

Het ontbreken van openbaar vervoer brengt hoge kosten met zich mee voor inwoners om van de ene naar de andere plek te komen. De meeste mensen moeten een auto hebben. Om naar hun werk te gaan, om hun kinderen naar school en andere activiteiten te brengen en om boodschappen te doen. Het hebben van een auto geeft ook veel kosten: de prijs van de auto zelf, benzine en onderhoud. Maar zonder een auto kunnen veel mensen niet naar hun werk en hebben ze dus geen inkomen. Ze zijn afhankelijk van een dure auto om in hun levensbehoeften te kunnen voorzien.  

Het ontbreken van openbaar vervoer heeft dan ook een grote invloed op verschillende mensenrechten van inwoners op de eilanden. Denk aan het recht op gezondheid, werk, invulling van vrije tijd en privéleven. Meer openbaar vervoer is nodig om de situatie te verbeteren. 

Ook onderliggende redenen die een rol spelen bij armoede

Er zijn veel redenen die een rol spelen in de armoede op de eilanden. Maar bij al deze redenen zijn er ook onderliggende problemen die invloed hebben. De context en geschiedenis van de eilanden spelen een grote rol en kunnen daar niet los van worden gezien. Denk aan het kleinschalige karakter van de eilanden, de cultuur, de groei van de bevolking, de effecten van de trans-Atlantische slavenhandel en de koloniale geschiedenis van de eilanden. Beleid om armoede aan te pakken moet hier rekening mee houden.  

Grotere aanpak nodig

Het recht op bestaanszekerheid is dus in gevaar op Caribisch Nederland, door verschillende problemen. Dit vraagt volgens het College om een aanpak, waarbij de regering alle onderdelen meeneemt. Het College roept op dat ze hierbij goed kijkt naar de verschillende mensenrechten samen: het recht op huisvesting, gezondheid, sociale zekerheid, onderwijs, rechtsbescherming en het tegengaan van discriminatie.  

De overheid moet inwoners van Caribisch Nederland en vertegenwoordigers van hun belangen betrekken bij het maken van nieuw beleid. En goed kijken naar de context en geschiedenis van de eilanden. Alleen dan kunnen ze beginnen met het kleiner maken van de kloof tussen Caribisch en Europees Nederland als het gaat om bestaanszekerheid.